Akdeniz’de Kıbrıs

Kıbrıs, Sicilya ve Sardunya adalarından sonra Akdeniz’in üçüncü büyük adasıdır.Kıbrıs adası, Doğu Akdeniz’deki özel konumundan dolayı tarih boyunca Akdeniz’e ve Akdeniz ticaretine egemen olmak isteyen devletlerin veya uygarlıkların ilgisini çekmiştir.

Akdeniz’deki ve özellikle de Doğu Akdeniz’deki önemi nedeniyle bütün medeniyetlerce isimler verilmiş ancak isminin kökeninin tanrıca Kibele’ye Kıbrıs adasında verilmiş olan Kipris adından, ya da Kıbrıs’ta çok fazla bulunan servi ağaçlarının Lâtincesi olan Cypress sözcüklerinden geldiği rivayet edilmektedir. Bizce de denizcilikte gemi yapımı için inanılmaz önemli olan servi ağacından geliyor olması daha doğrudur.

Ada bir çok devlet ve medeniyetlerin etkisinde kalmış olsa bile en çok etki bırakanlar; Mısır, Hitit, Grek Kolonileri (Aka ve Dor), Fenike, Asur, Pers, Büyük İskender, Roma, Doğu Roma (Bizans), İslâm Devleti, İsaac Comneneus, İngiliz, Templier Şövalyeleri, Lusignan, Venedik, Osmanlı ve Britanya devletlerinin himayelerine veya hâkimiyetlerine girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Adanın garantör devleti durumundadır.

Kıbrıs Adası aynı zamanda medeniyetlerin, dinlerin kesişme noktası olmuş, bu kesişmeler nerede ise sürgit mücadelelere neden olmuştur. Miladi 632-964 yılları arasında, İslâm orduları tarafından 24 sefer düzenlenmiştir.  m649 tarihinde fethedilmiştir. XI. yüzyılın sonunda Haçlı seferleri başladığında, Bizans ile Haçlılar arasında iyi ilişkiler ve yakın temas sağlayan bir rol üstlenmiştir. 1148 yılında Bizans İmparatoru, Venediklilere tanınan ticarî ayrıcalıkların Girit ve Kıbrıs adaları için de geçerli olduğunu kabul ederek Lâtinlerin Kıbrıs adasına yerleşmelerine izin vermiştir. Bu İzin  Ada’nın kaderini Haçlılara, tapınak şövalyelerine nihayetinde de Venedik ve Cenevizlilerin etkisine girmesine neden oldu. 

Osmanlı KıbrısıAnadolu’dur

1571 Yılında Osmanlı devleti Kıbrıs adasına sefer için aldığı fetvada gerek İslam devleti ve gerek Memlük Devletinin, Anadolu Selçuklularının, Fatih adadaki varlıklarını dikkate alarak islam mirasını da fetvasına eklemiş olması dikkat çekicidir.  Lala Mustafa Paşa 1570 yılının 2 temmuzundaLimasolkalasini kuşatmaya başlamış, 1573 yılında yapılan anlaşma ile Kıbrıs’ın tamamı Türklerin eline geçmiştir.

1572 yılında yapılan sayıma göre, Kıbrıs’a Aksaray, Beyşehir, Seydişehir, Endugi, Develihisar, Ürgüp, Koçhisar, Niğde, Bor, Ilgın, İshaklı ve Akşehir’den olmak üzere toplam 1.689 aile sürülmüştür. XVI. yüzyılın sonlarına kadar Kıbrıs’a iskânı planlanan 12.000 aileden ancak 8.000’i yerleştirilmiştir. Kıbrıs adasının kalkınması için Ada’ya yapılan iskanlar, Kıbrıs adasının canlandırılması için fetihten sonraki ilk yıllarda devam edecektir. 1584 tarihli Niğde Mufassal Tapu defterine göre benim doğduğum köyden de 10 hane Kıbrıs’ta iskan edilmiştir.

İngilizler Gelince

1877-78 (93 harbi) Osmanlı Rus savaşından sonra Ayestefanos Barış Antlaşması (Yeşilköy) imzalanmıştı. İlgili antlaşma oldukça ağır hükümler içermesi üzerine İngiltere’nin başını çektiği devletler Osmanlı ve Rus Devletlerine birer nota vererek söz konusu antlaşmanın yerine Berlin Antlaşması’nı imzalattılar. Berlin konferansında Kıbrıs adasının da yönetiminin İngiltere’ye bırakılmasına karar verildi. İngiltere,

Doğudaki Rus tehdidini öne sürerek Osmanlı Devleti’ni kendisine bir askeri üs vermesi konusunda ikna etti. Böylece 1878 yılından itibaren Kıbrıs adası İngiltere’ye kiralanmış ve Kıbrıs’ta 1960 yılına kadar sürecek olan İngiliz dönemi başladı. Esas dönüm noktası ise 1914 yılıdır.  Ada’nın mülkiyeti Osmanlı Devleti’nde olmak üzere idare eden İngiltere, 5 Kasım 1914 tarihinde İngiltere aleyhine girdiği için Kıbrıs adasını ilhak ettiğini bildirdi.

İngiliz vali ile yönetilen adada 1950’li yıllardan itibaren Enosisharaketi, EOKA yer altı örgütü, Ortadoks kilisesi Ada’da katliam ve terör estirmeye başlamıştır. Buna karşılık adada 1958 yılında Türk Mukavemet Teşkilatı kurulmuştur. Gelişen olaylar neticesinde 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.

11 Şubat 1959’da Londra-Zürih Anlaşması ile Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası yürürlüğe girmiş Rum tarafını Başpiskopos Makarios Türk tarafını ise Dr. Fazıl Küçük temsil etmekteydi. Ancak Makariosun ve Rumların taşkınlıkları 1964 Türk Hava Kuvvetlerinin müdahalesini gerektirmişti.

Bağımsız Devlet Kıbrıs’a Doğru

15 Temmuz’da Rumların darbe yapıp Kıbrıs Cumhuriyeti hükümetine el koyması Türk tarafınca ve Türkiye Cumhuriyetince kabul edilmemiş ve 20 Temmuz 1974 cumartesi günü sabahı hava indirme harekâtı başlattı. Bu tarihten sonra gelinen süreçte 15 Kasım 1983 Yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kuruldu…

Türk’ün Kıbrısı

Hz. Osman zamanında Kıbrıs seferine katılan peygamber efendimizin Teyzesi Ümmü Haram yada bilinen adı ile Ümmühan Sultan yada Kıbrıslıların adıyla Hala Sultan’dan bu güne Kıbrıs, hem Kıbrıs Türklerinin hem de Türklerin kalbinde ayrı bir yere oturmuştur. Lala Mustafa Paşa ile başlayan serüvende bugün ülkemizin her yerinde Cengiz Topel ile, Fazıl Küçük ile Rauf Denktaş ile yaşamaktadır. Burada adını sayamayacağımız kadar çok kahramanı vardır. Anadolu’da nerede ise her yerinde Kıbrıs çıkarması ile ilgili efsanevi anılar canlı belleklerde yaşamaktadır.